Met de diagnose borstkanker begint voor de getroffen vrouwen (en heel soms ook mannen) een lange strijd tegen de ziekte, gevolgd door een moeilijke weg terug naar een normaal leven. Belastende behandelingen – hetzij een operatie, hetzij chemo-/radiotherapie – en het zenuwslopende wachten op onderzoeksresultaten maken de behandelingsperiode tot een beproeving voor lichaam en geest. Zelfs als alles goed gekomen is en de testresultaten positief zijn, ontstaan na borstkanker toch nog vaak complicaties zoals bijvoorbeeld armlymfoedeem. Als kleding plotseling aan één kant te krap zit, bewegingen pijn doen of zelfs zwellingen zichtbaar worden, dan kan dat wijzen op lymfoedeem in de arm.
Het lymfestelsel bij borstkankerbehandeling
Het lymfestelsel loopt door het hele menselijk lichaam met hele kleine en grotere vaten, net zoals het bloedvatenstelsel. In dit stelsel zit echter geen bloed, maar zogenaamd weefselvocht (lymfe), een heldere vloeistof. Dat speelt een belangrijke rol in het immuunsysteem en dient als transportmiddel voor voedings- en afvalstoffen. Ook door de borst lopen vele fijne lymfevaten, die via een wijdvertakt netwerk in verbinding staan met de lymfeklieren in de oksels. Omdat het weefselvocht een belangrijk transportmiddel is, worden de lymfeklieren in de oksels vaak als eerste getroffen door zich verspreidende kankercellen. Daarom wordt vooral bij borstkanker het lymfestelsel nauwlettend in de gaten gehouden bij de operatie en bestraling.
Zo weinig mogelijk, zo veel als nodig: lymfeklieren verwijderen
Bij een borstkanker-operatie proberen de chirurgen ook de lymfeklieren die door kanker zijn aangetast, te verwijderen. Die manier van lymfeklierverwijdering zou de verspreiding van kankercellen moeten voorkomen. Tegenwoordig wordt minstens de 'schildwachtklier' onder de oksel weggenomen en in het laboratorium onderzocht om het begin van een uitzaaiing uit te sluiten. Indien nodig worden dan ook andere lymfeklieren onder de armen verwijderd. Voor het lymfestelsel betekent deze ingreep een verstoring van de natuurlijke doorstromingseigenschappen en transportkanalen. Dat kan tot irritaties in het lichaam leiden. Deze kunnen ook na een bestraling ontstaan. Enerzijds doordat meestal ook het lymfestelsel in de buurt gericht bestraald wordt, en anderzijds omdat bij de afvoer van afbraakproducten verschuivingen kunnen plaatsvinden.
Een lymfoedeem in de arm – wat is dat?
Bij meer dan vijf procent van alle vrouwen treedt na een kankeroperatie een zwelling op aan de armen en handen als gevolg van een beschadiging aan het lymfestelsel. Er is bij borstkanker dan sprake van lymfoedeem aan de arm, ook wel armlymfoedeem genoemd.
Met 'oedeem' wordt in het algemeen een ophoping van vloeistof in het weefsel bedoeld. Dat gebeurt wanneer weefselvocht niet zoals gewoonlijk kan worden afgevoerd, bijvoorbeeld na bestraling of een operatie. De vloeistof zorgt voor een zwelling en verhoogt bovendien het risico op infecties. Het risico dat een armlymfoedeem bij borstkanker ontstaat, is afhankelijk van de omvang van de ingreep: als de lymfeklierverwijdering heel ingrijpend is, dan stijgt het percentage van behandelde borstkankerpatiëntes die met deze bijkomende aandoening te maken krijgen met maximaal 20 procent. Dat probleem wordt volgens onderzoek nog groter als de patiënte aan overgewicht lijdt.
Meer dan een onaangenaam gevoel: symptomen van het armlymfoedeem
Meteen na de operatie komen zwellingen aan de armen en handen vaak voor en zijn tot op zekere hoogte ook normaal. Ze nemen vaak vanzelf af of zijn goed te behandelen met een combinatie van lymfedrainage en compressietherapie. Wel moeten patiëntes opletten als de zwellingen terugkeren of aanhouden nadat ze uit het ziekenhuis zijn ontslagen. Tot wel twee jaar na de borstkankerbehandeling kan zich zo'n armlymfoedeem ontwikkelen. Vaak begint de aandoening met subtiele symptomen:
- Kleding en sieraden zitten strakker dan voorheen
- De arm en hand voelen zwaar
- Zwellingen zijn meetbaar en later ook zichtbaar
- De beweeglijkheid is beperkt
- Pijn door zwellingen is voelbaar
Typisch voor een oedeem is dat er een deuk ontstaat als er met een duim op wordt gedrukt, die pas langzaam weer wegtrekt (dit noemen we pitting oedeem). De arm omhoog leggen en een lichte massage bieden verlichting. Als het lymfoedeem in de arm onbehandeld blijft, dan wordt de zachte zwelling hard. De huid voelt strak aan en begint pijn te doen, omdat de huid onder druk staat. Vaak is ook de beweeglijkheid door het verharden van de zwelling ingeperkt.
Als het lymfoedeem groeit, dan neemt het risico op infecties toe. Wondjes moeten goed in het oog worden gehouden!
Nazorg bij borstkanker
Artsen die verantwoordelijk zijn voor de nazorg van borstkanker diagnosticeren een armlymfoedeem vaak op basis van de symptomen. Beeldonderzoek zoals een echografie kan de anamnese bevestigen. Zodra het probleem is vastgesteld, kan direct een behandeling worden ingezet. Deze bestaat vaak uit:
- Lymfedrainage
- Compressietherapie
- Bewegingsoefeningen
- Huidverzorging
De beste resultaten worden geboekt door een combinatie van deze behandelingsonderdelen. Daarnaast kunnen de patiëntes met een oedeem-dagboek te weten komen of het nuttigen van een bepaald voedingsmiddel of alcohol de zwelling versterkt, en dan kunnen ze deze mijden. Het is in ieder geval heel belangrijk dat de compressieproducten altijd worden gedragen – zeker in de zomer, omdat een oedeem bij hoge temperaturen kan worden versterkt. Bovendien moeten blessures worden vermeden om het risico op infecties te minimaliseren.
Patiëntes bereiken de beste resultaten als ze de genoemde maatregelen nemen en ze dagelijks bewust toepassen. Alleen dan kan de progressie van de aandoening worden verhinderd en een stabiele toestand worden bereikt die de levenskwaliteit nauwelijks of niet al te sterk doet afnemen.
Behandeling van lymfoedeem: focus op de arm
Naast manuele lymfedrainage en bewegingsoefeningen die ook thuis kunnen worden gedaan, geldt compressietherapie als bijzonder effectief in de nazorg van lymfoedeem ontstaan na borstkanker. Op maat gemaakte compressiekousen zijn in staat de vochtophoping te verminderen en de ontwikkeling van het lymfoedeem te verhinderen. Producten als VenoTrain curaflow geven vorm aan de getroffen lichaamsdelen en oefenen bij beweging een stabiele hoge druk uit via het fijnmazige breiwerk. De gelijkmatige weefselcompressie zorgt voor een versterkte lymfestroom en een voelbare ontlasting.
Bij de keuze van het product speelt comfort een belangrijke rol want de armkous moet continu worden gedragen. VenoTrain® Curaflow compressieproducten blinken uit in comfort.De armkous heeft een anatomisch gevormd elleboogstuk met extra zachte buigzone en de handschoenen bevatten geen storende vingernaden. Dankzij het hoge percentage microvezels is het materiaal uitzonderlijk zacht en ademend. Ook na lange tijd voelt het nog aangenaam aan op de huid. Dat is belangrijk, want compressieproducten werken alleen als ze gedragen worden! Ze zorgen voor meer levenskwaliteit als het leven na borstkanker door een armlymfoedeem wordt belast.
ZOEK VERKOOPPUNT
Vind een verkooppunt bij u in de buurt en laat u adviseren.
