ZOEK VERKOOPPUNT

Vind een verkooppunt bij u in de buurt en laat u adviseren.

Bij elefantiasis ontstaan op de sterk gezwollen benen grote huidplooien en kunnen de benen niet meer goed bewegen. De daling van de levenskwaliteit is enorm: wie aan elefantiasis lijdt, kan nauwelijks nog een normaal leven hebben. Elke stap wordt moeilijk – voor zover het nog mogelijk is om een stap te zetten. Wereldwijd lijden minstens 120 miljoen mensen aan een aandoening ten gevolge van een stuwing. De oorzaken en dus ook de behandelingsopties zien er heel verschillend uit.

Het lymfestelsel – onopvallend en toch belangrijk

Illustration der Anatomie des Lymphsystems des menschlichen Körpers.

Iedereen weet wat de bloedsomloop is – een klein sneetje en bloed wordt zichtbaar. Elk mens begrijpt het woord 'bloed'. Het weefselvocht is daarentegen een stuk minder bekend. Toch is het wijdvertakte lymfestelsel, dat met hele fijne, kleine en grote vaten door het lichaam loopt, van groot belang. Vele belangrijke stappen van een immuunrespons vinden plaats in het weefselvocht. Het heldere weefselvocht passeert bovendien regelmatig één van de talrijke lymfeklieren, die verdelings- en bewakingsfuncties hebben. De lymfe is een belangrijk transportkanaal voor vrij door het lichaam stromend vocht. Als deze kanalen geblokkeerd worden, ontstaat een stuwing.

Ziektebeeld elefantiasis – ontwikkeling van de abnormale zwellingen

Elefantiasis is het laatste stadium van lymfoedeem en ontwikkelt zich progressief. De progressie begint met een lichte stoornis in de lymfeafvoer en een daaruit resulterende zwelling. Naargelang de oorzaak en de ernst van de stoornis kan de zwelling erger worden en dat heeft dan weer een stuwende werking op het weefselvocht. Als de stuwing toeneemt, zwellen de getroffen lichaamsdelen sterk op en ontwikkelt het lymfoedeem zich verder tot het stadium met de naam elefantiasis.

De symptomen van elefantiasis

De sterke zwellingen treffen vooral de benen, maar kunnen ook voorkomen bij de genitaliën, de borsten en de armen. De naam 'olifantsziekte' is afgeleid van het typische uiterlijk van elefantiasis in een ver stadium: de benen lijken op zuilen, zijn sterk opgezwollen, hebben vouwen, zijn donkerder dan normaal en vaak bedekt met een schilferige, droge huid. De tenen komen onder de strak gespannen huidplooien vandaan. Veel patiënten voelen zich bovendien zeer onprettig of hebben pijn, ze zijn moe, kunnen niet bewegen en hebben soms zelfs koorts. Welke symptomen zich voordoen en in welke mate hangt af van de individuele oorzaken van de aandoening.

Een blik op de oorzaken – aangeboren of verkregen?

Er worden twee soorten elefantiasis te onderscheiden: de aangeboren en de verkregen aandoening.

Onder de aangeboren varianten van elefantiasis vallen misvormingen van de lymfevaten of hun onderontwikkeldheid. In dat geval zijn de eerste symptomen al zichtbaar wanneer de betrokkene nog een zuigeling is.

Ziektes als neurofibromatose leiden tot beschadiging van de lymfevaten en op die manier tot verkregen elefantiasis.

Maar er zijn ook andere oorzaken voor elefantiasis:

Beschadigingen door tumoren, metastasen of ongevallen
Ernstige herpesinfecties, worminfecties of bacteriële infecties (de meeste patiënten leven in ontwikkelingslanden)

Als na een verblijf in de tropen zwellingen optreden aan de benen, armen of genitaliën, dan moeten die dringend door een arts onderzocht worden. Een besmetting met wormen kan nog tot enkele maanden of zelfs jaren erna tot elefantiasis leiden.

Voornaamste oorzaak: infectie met filariën (draadwormen)

Muggensteken kunnen bepaalde wormen of bacteriën overdragen die vervolgens in het weefselvocht terechtkomen. Daar ontwikkelen ze zich en kunnen ernstige ontstekingen veroorzaken. Heel vaak gaat het om zogenaamde filariën: wormen die zich in het lymfestelsel nestelen en daar groeien. Zowel de wormen zelf als hun uitscheidingsproducten en de ontstekingen die voortkomen uit de besmetting, zorgen voor een stoornis in de lymfeafvoer en vervolgens voor een stuwing. Daarom wordt elefantiasis ook “lymfatische filariasis” genoemd, als verwijzing naar de wormen die de aandoening veroorzaken: de filariën. Ook andere symptomen zoals roodheid, pijnlijke ontstekingen van de lymfevaten, koorts, koude rillingen en spijsverteringsproblemen komen vaak voor bij de ontwikkeling van de door wormen veroorzaakte variant van de elefantiasis.

Ontwikkeling en behandelopties van elefantiasis

Zodra de eerste symptomen van een lymfoedeem zichtbaar worden, zoals dikke benen, rode huid en lichte pijn, dan is de diagnose 'elefantiasis' niet meteen waarschijnlijk, aangezien acute filariëninfecties zeldzaam zijn. In de meeste gevallen ontwikkelt het lymfoedeem en daarmee ook de elefantiasis zich secundair – dat betekent: verkregen door een beschadiging van de lymfevaten.

Na kanker met operatie en bestraling komt zo'n schade aan de lymfevaten vaker voor. Daarom wordt in de nazorg hieraan aandacht besteed.

Afhankelijk van de oorzaak kan de aandoening zich heel snel ontwikkelen. Snel hulp krijgen is daarom belangrijk. Om progressie te verhinderen, moet echter eerst de oorzaak achterhaald worden. Op basis daarvan kunnen passende behandelingsopties gekozen worden:

Medicamenteuze therapie met ontwormingsmiddelen
Operatieve verwijdering van de stuwingsoorzaken
Lymfedrainage – regelmatig, 1 tot 2 keer per week
Compressietherapie

Veel van de maatregelen werken het beste als ze gecombineerd worden toegepast. Zo is het bijvoorbeeld zinvol om na een lymfedrainage, die de zwelling van de ledematen vermindert, de gereduceerde omvang te behouden met behulp van een compressieproduct.

Voordelen van compressietherapie

Bildausschnitt einer Frau mit curaflow-Flachstrick Kompression von Bauerfeind am linken Arm und an den Beinen.

De huid en het bindweefsel veranderen sterk door een progressieve elefantiasis. In dat geval is het onmogelijk om de patiënt te genezen of de toestand te normaliseren. Daarom is het belangrijk zo vroeg mogelijk met ontstuwende maatregelen te beginnen.

De gespannen, pijnlijke en zware benen maken het dagelijkse leven steeds moeilijker. Zodra de oorzaken zijn verholpen, vormen een herstel en het behoud van de levenskwaliteit de hoogste prioriteit. Vaak wordt daarom gekozen voor een verblijf in het ziekenhuis. Via meerdere behandelingen per dag met lymfedrainage en compressieverbanden moet de afvoer van overtollige vloeistof in het weefsel worden ondersteund en bevorderd. Zo kan de omvang van de getroffen lichaamsdelen optimaal worden gereduceerd. Daarna hebben patiënten op maat gemaakte compressiekousen nodig om het effect van de behandeling op lange termijn te behouden.

Compressieproducten zoals VenoTrain curaflow kunnen precies worden aangepast aan de problemen van de patiënten. Ze oefenen een gelijkmatige druk uit op de huid en het weefsel, die voortdurend de lymfeafvoer verbetert en tegelijk verhindert dat bepaalde plekken minder verzorgd worden. Dat voorkomt een nieuwe toename van de stuwing en verzacht de pijn. De gevoelige, geïrriteerde huid heeft baat bij hulpmiddelen met een groot draagcomfort. Het zachte materiaal van microvezel dat bij VenoTrain curaflow wordt gebruikt, vormt een aangenaam en ademend oppervlak op de huid. Zo kan de kous ook bij hitte voortdurend worden gedragen.